سبك و هنر باروک

سبك و هنر باروک

سبك و هنر باروك

باروک روشی است در هنرهای معماری، نقاشی، موسیقی و مجسمه‌سازی که از اواخر سده ۱۶ میلادی در ایتالیا آغاز شد و تا اواخر سده ۱۸ میلادی در اروپا رواج داشت و سپس در آمریکای مرکزی و جنوبی مورد توجه قرار گرفت. آزادی در طراحی، شمار زیاد شکل‌ها و درآمیختگی آن‌ها از ویژگی‌های این سبک است.

سبك باروك در طی قرن هفدهم و هجدهم توانست در اروپا حكمرانی كند و تأثیر عمیقی در معماری، نقاشی، مجسمه سازی و حتی شهرسازی بگذارد. در این سبك خاص كه با واكنش های متفاوتی مواجه شد، ایجاد كشش و جاذبه در زمینه های عقلانی و عاطفی بیش از هر زمان مورد توجه قرار گرفت. در عین حال كه به عناصری چون فضاسازی و نورپردازی نیز توجه شد.

براساس گفته بسیاری اندیشمندان این سبك بیش از هر جا در ایتالیا، شهر رم پرورش یافت و تحت تأثیر عمیق كاتولیك ها قرار گرفت. جدای از این به كشورهایی چون اسپانیا، اتریش، فرانسه و هلند نیز رخنه كرد و تحولی عظیم پدید آورد. از این رو سبك باروك را متولد ایتالیا و نمودی از آراء و اندیشه های حاكم بر آن دیار می دانند.

در آن دوران سبك باروك متأثر از دو موج بزرگ شد: یكی دربار سلطنتی و كلیسا و یكی طبقه متوسط مردم.
نوع دوم باروك بیشتر جنبه رئال داشت و منعكس كننده زندگی روزمره مردم عادی، در صورتی كه نوع اول باروك تنها به تصویرسازی از شكوه و عظمت اشرافیت می اندیشید؛ آنچنان كه كاخ ورسای را می توان بهترین نمونه باروك سلطنتی دانست.

در معماری به سبك باروك دو ایده بیش از همه مدنظر بوده است؛ خلق فضاهای مناسب برای زندگی و ایجاد مكان های كوچكی برای تفكر و اندیشه. از این رو در قرن هفدهم شاهد پدید آمدن كلیساهای بسیار باشكوه و بزرگ بودیم. با این اوصاف كلیساهای مذكور می توانستند عمده ترین هدف سبك باروك را تأمین كنند. در این دوران كلیساها به شكل مستطیل شكل با دهلیزها و دالان های مشترك و حیاط های مركزی وسیع تبدیل گشت.

معماران سبك باروك می خواستند یكپارچگی و وحدت كامل را در مكان هایی از این دست نشان دهند. در این وادی سعی شده تا سازه ها مجزا در كنار هم قرار بگیرند و یك كل مشترك را به وجود آورند. با این اوصاف در معماری باروك برخی سازه های كلاسیك حفظ شد. همچون ستون ها و عناصر تزیینی بنا.

در این دوران مجسمه سازی تحت تأثیر سه طبقه بود. در این وادی دیگر خبری از طبقه متوسط نبود. كلیسای كاتولیك یكی از عوامل اصلی پدید آمدن سبك باروك در مجسمه سازی بود. جدای از این خاندان سلطنتی و طبقه مرفه نقش داشتند. هر یك از گروه های یاد شده بر آن بودند تا از این طریق مقام و منزلت خود را ارتقاء دهند. در مجسمه های خلق شده عناصری چون شجاعت، مبارزه با غرور، ارتباط با خداوند، سختی كشیدن و دوری از عوالم دنیوی... یافت می شد.

«الهام سن ترزا» اثر برنینی

براین اساس گروه های مختلف با پدید آوردن مجسمه های غول پیكر قصد داشتند عموم مردم را به سمت خود جذب كنند و مردم را به سمت خود بكشانند تا از آن طریق به قدرت، مقام و ثروت بیشتری دست یابند. از مجسمه های معروفی كه در آن دوران خلق شدند می توان به كلادیوكوئلو در ستایش مراسم عشای ربانی و پیترپل روبنس پیروزی حقیقت اشاره داشت.

در این راستا كلیسا سعی داشت تا از طریق این هنر جدای كسب قدرت بیشتر به مردم آموزش نیز بدهد. در آن زمان مجسمه های زیادی از پاپ تولید شد كه در آن ایمان به خداوند، روحیه عدالت طلبی، امید و نیكی هویدا بود. جدای از این در هنر غیرمذهبی كه توسط دو گروه دیگر پدید می آمد ایده های انتزاعی و انواع مختلف اساطیر و چهره پادشاهان و... به نمایش گذاشته می شد. مجسمه های یاد شده به گونه ای بود كه مخاطبان بیشتر از آن كه بخواهند جذب گروه های یاد شده بشوند، احساس تكبر و خودخواهی را از دیدن این گونه آثار احساس می كردند.

در قرن هفدهم غالباً تمثال هایی از پادشاهان و شاهزادگان هنگام سواركاری و در حالت های متفاوت خلق می شد كه بیشتر نشانه قدرت و جاه و جلال آن ها بود.این هنر همانند معماری در كشور ایتالیا متولد شد و شكل گرفت. در این كشور بیشتر از مرمر و برنز استفاده می شد در صورتی كه در كشورهای دیگر اروپایی بیشتر از سنگ و در معدود كشورهایی هم از چوب و سایر عناصر طبیعی استفاده می شد.

در عهد باروك نقاشی بیشتر از سایر هنرهای یادشده پیشرفت كرد و توانست در صدر قرار گیرد. نقاشی ها در قرن هفدهم نه تنها بوم ها را پوشاند بلكه بر روی دیوارها، سقف ها و گنبدهای كاخ ها و كلیساها قرار گرفت. نقاشان چیره دست آن روزگار درصدد بودند تا اهداف كلیسا را تأمین كنند. آن ها سعی می كردند تا تصاویری را خلق كنند كه به نوعی باورهای كلیسا را نشان دهند و بر آن ها تأكید ورزند. در تصاویر غیرمذهبی خلق شده، نقاشان بر آن بودند تا اهداف صاحبانشان را تأمین كنند.

در بسیاری از نقاشی های دیواری شكوه و جلال قدرتمندان درشت نمایی شده است. در برخی آثار به جنبه های تزیینی فقط توجه شده است. از میان اینگونه آثار بخشی به تصاویر اسطوره ها اختصاص دارد. تصاویر كشیده شده در آن دوران اماكن عمومی، تالارها و حتی خانه های مردم را دربرمی گرفت. نقاشان آن روزگار جدای كشیدن تصاویر جمعی گاه به پرتره نیز تمایل نشان می دادند.

این تصاویر نیز به گونه ها و شیوه های متفاوتی توانسته بود تا قدرت و اعتبار افراد خاص را نشان دهد. پرتره های خانوادگی سهم قابل توجهی از آثار پرتره نقاشان قرن هفدهم را تشكیل می دهد.در پایان اشاره به این اصل ضروری است كه تنوع سبك ها عامل اصلی جذابیت سبك باروك است آنچنان كه سبك های رئالیسم، سمبولیسم و ناتورالیسم در یك جا به كار گرفته می شوند و سبكی به نام باروك را پدید می آورند.